Film: Project Nim

Nim

Project Nim, !f İstanbul 2012'de gösterilecek filmlerden biri. Ülkemizde 2009'da gösterilen belgesel Man On Wire'ın yönetmeninden. 

Bu amca Nim'i yıllar boyu bırakmayan bir arkadaşı olmuş :) (Şu anda amca tabii)

Project Nim, 1973'de başlayan bir bilimsel deney. Nim isimli şempanzeyi 2 haftalıkken annesinden ayırıp, dil öğrenip öğrenemeyeceğini anlamaya çalışıyorlar. İşaret dilini öğretmeye başlarken şempanze ile birebir ilişkide olan öğrenci ve asistanların duygusal bağ kurduklarını farkediyoruz. "Bilimsel araştırma" adına olaya biraz daha uzaktan bakan profesör ise duygusallıktan arınma adına bazen "taş kalpli" olabiliyor.

Hayvan hakları konusunda abartılı görüşler sergileyen filmlerden değil. Belirli bir mesafede kalıyor, kimsenin suçlandığı veya yüceltildiği yok. Bence her şey yerli yerinde. Bu nedenle kendimizle kalıp düşünme fırsatımız oluyor: Nim işaret dili öğrenen bebek şempanzeyken herkes ona hayran, çalışma iyi gidiyor, medya ilgisi var. Fakat çalışma bitip insanlara alışmış sosyal hayvan Nim'i herhangi bir kafese kapattıklarında kim dönüp arkasına  bakacak? Nim'in kobay hayvan olması tehlikesi başgösterene kadar bu soru bile çok ilgi çekmiyor.

Hayvanlar üzerinde yapılan "ilaçlı" deneylerin ciddiyetini algılamak çok daha kolay, böyle psikolojik bir deneyin kurbanı olan Nim'in hikayesi zor... Nim'i izlerken zaman zaman gözlerim doldu, bazen çok şirin olduğu için, bazen insanlar olarak kendi türümüzü korumak ve yüceltmek adına yaptığımız haksızlar için.

1970'lerdeki asistanların hippi tarzları, belgeseldeki amca ve teyze hallerini görünce çok şirin geldi bana.